Tegengaan van arbeidsongeschiktheid, het is een zaak van volharding en lange adem, dat weet ieder in de arbosector. Resultaten zijn niet altijd duidelijk. Ingenieus onderzoek over een lange termijn laat zien dat er gunstige uitkomsten zijn.
Begin deze eeuw kwam jaarlijks 1,5 procent van de werknemers in een regeling arbeidsongeschiktheid. Nederland had daarmee een van de hoogste percentages ter wereld. Inmiddels gaat het om ongeveer 0,5 procent, ongeveer gelijk aan andere hoog ontwikkelde welvaartsstaten. Belangrijk daarbij was de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) per 2006. Er gelden scherpere criteria voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering en grotere financiële prikkels als stimulans tot werken. Dat had resultaat, gezien het macro percentage.
Vergelijking
De opbrengst blijkt vooral ook uit onderzoek met vergelijking van groepen ziek gemelde werknemers direct vóór en direct ná de inwerkingtreding van de WIA. Mensen met een WIA-uitkering werken bijvoorbeeld vaker en meer uren dan die met een WAO-uitkering.
Een groep onderzoekers van Tilburg University (netwerk Netspar) en Centraal Planbureau (CPB) deden verdergaande vergelijkingen. Dit met unieke data van UWV over langdurig zieken (> 13 weken) van eind 2003 (regime WAO) en begin 2004 (regime WIA). Ze publiceerden in Economisch Statistische Berichten van eind december. CPB-medewerker Jan Maarten van Sonsbeek vat de uitkomsten samen op LinkedIn: “Bij langdurig zieken met een vast contract stijgt de arbeidsdeelname van de langdurig zieke zelf, die sinds de #WIA gemiddeld vaker en meer is gaan werken dan tijdens de #WAO. Gemiddeld genomen verbetert ook hun inkomenspositie. Langdurig zieken met een tijdelijk contract en werklozen slagen er niet in zelf het inkomensverlies door de moeilijker toegankelijke #WIA te compenseren. Bij deze groepen stijgt echter wel de arbeidsdeelname van de gezonde partners.”
Dit zijn geen eenmalige succesjes. De effecten op ziek gemelde werknemers en hun partners waren tien jaar na de ziekmelding nog aanwezig.
Kwetsbaren
Van Sonsbeek vervolgt: “In ons onderzoek laten we zien dat groepen waar bepaalde kenmerken samenvallen (bijv. tijdelijk contract of werkloos én alleenstaand) in het bijzonder kwetsbaar zijn bij grote hervormingen zoals de #WIA.”
Ook Netspar tekent bij haar publicatie aan dat “.. er bij hervormingen op het gebied van sociale zekerheid aandacht [moet] zijn voor kwetsbare groepen werknemers die een tijdelijk contract hebben of werkloos zijn en geen partner hebben.”
De publicatie van de onderzoekers in Economisch Statistische Berichten
