Stijging WIA-instroom verder geanalyseerd – en nauwelijks verder verklaard
“Van de mensen met langdurige klachten door covid wordt 62% volledig arbeidsongeschikt verklaard.” Dat meldde Teletekst 28 juni. Het UWV-persbericht die dag was iets preciezer: “De uitkomsten van de WIA-beslissingen tot en met mei 2022 laten zien dat 62 procent van de cliënten met hoofddiagnose corona (op dit moment) volledig arbeidsongeschikt wordt verklaard.”
De suggestie uit zulke berichtgeving is dat ‘corona de WIA-toename verklaart’. Dat is een zeer smalle weergave van de werkelijkheid.
WIA-toename in 2021
Over de eerste 8 maanden van 2021 had UWV een WIA-toename gesignaleerd. Die kon voor bijna de helft verklaard worden door: toename verzekerde populatie, hogere pensioenleeftijd, voorschotten bij gebrek aan voldoende verzekeringsartsen en herlevingen van eerder beëindigde uitkeringen. De conclusie: de helft van de stijging is onverklaard.
UWV en desgevraagd de minister beloofden nadere analyse. Die verscheen in april in een UWV-kennisverslag. Dat voegde nauwelijks iets toe. In heel 2021 waren er 5.700 nieuwe uitkeringen meer dan het jaar daarvoor. Bijna de helft was met dezelfde factoren verklaarbaar. Daarnaast wijzen de vier auteurs op lastiger re-integratie (bij de eigen of een andere werkgever) in de coronacrisis. Deels leidt dat tot een lager aantal verlengingen van de loondoorbetaling; de facto kom dat neer op ‘naar voren halen’ van uitkeringen, ze becijferen dat op 200 nieuwe gevallen. Verder vermoeden ze ook een indirect corona-effect door opgelopen wachttijden voor diagnose en behandeling in de zorg. Gecorrigeerd voor de invloed van voorschotten steeg de WIA-instroom in 2021
> vanuit de Ziektewet met ruim 13%
> bij werknemers onder de loondoorbetalingsverplichting met 4%.
De vier schrijven onder het kopje “Voorlopige conclusie”: “de factoren waarbij corona een belangrijke rol speelt zorgen voor een aanzienlijk deel van de stijging van de WIA-instroom in 2021.”
Gering direct corona-effect
Het recente persbericht maakt gewag van 736 WIA-beoordelingen met hoofddiagnose corona in de eerste vijf maanden van 2022: een kleine 3 procent van het totaal aantal WIA-beoordelingen in die periode. Met andere woorden: corona als directe oorzaak van WIA-instroom is gering.
Per saldo
De uitkomsten zijn zorgwekkend. Zeker een derde van de hogere WIA-instroom is niet goed te duiden, anders dan dat de stijging vanuit de Ziektewet extreem hoog is, en vermoedelijk indirecte corona-effecten een rol spelen. Daarmee missen werknemers, werkgevers en de arbosector aanknopingspunten voor preventie. Het genoemde indirecte corona-effect, moeilijker re-integratie, is aannemelijk, al is de omvang niet te becijferen; daarmee krijgt de WIA trekken van gevoeligheid voor conjunctuur en actuele arbeidsmarktperikelen; precies een van de redenen van de onbeheersbare instroom van de eerdere arbeidsongeschiktheidswet WAO. De kamercommissie voor SZW had al eerder uitleg gevraagd van minister van Gennip, tot dan stopt de commissie het werk aan het wetsvoorstel ‘RIV-toets zonder verzekeringsarts’. Vooralsnog heeft de minister geen informatie voor een goede uitleg.
Het UWV-nieuwsbericht met daarin link naar UWV-kennisverslag 2022-2
