Webinar KOM scherpt de gedachten — De RIVM-definitie van risicogroepen voor COVID-19 is te strikt. Dat vond de helft van de deelnemers aan het webinar dat Kwaliteit op Maat organiseerde. Het RIVM noemt bijvoorbeeld astmapatiënten die onder behandeling van een longarts zijn als risicogroep, terwijl ‘gewone’ astmalijders ook risicoloper kunnen zijn, zoals bij werk in de zorg. Een derde van de deelnemers op deze 24e juni onderschreef de betreffende stelling juist niet. Met andere woorden, de zoektocht naar de balans tussen gezondheid en arbeid is complex; discussie en uitwisseling is belangrijk: precies de reden voor het webinar.
Goed nieuws voor mensen met verhoogd risico voor COVID-19
“In het begin van de corona-uitbraak kregen mensen uit risicogroepen het advies om zoveel mogelijk thuis te blijven en geen bezoek te ontvangen. Nu het virus beter onder controle is, is dat niet meer nodig.” Dat staat op de website van het RIVM, sinds 12 juni. Het is fors anders dan het eerdere advies: “Je werkt thuis. Als dat niet mogelijk is, overleg dan met je bedrijfsarts.” Er geldt hoe dan ook een stevige opgave voor de arbosector: wat adviseren we aan werknemers met (welke) gezondheidsproblematiek en hun werkgevers over verantwoord werken? Aan het webinar werkten mee
– Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van volksgezondheid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
– Khalid Azougagh, studeerde rechten in Amsterdam en is beleidsadviseur gezond en veilig werk van de FNV
– Corina Blokland, directeur van adviesbureau Hera inzetbaarheid was host, en had gedacht aan een wedloop tussen een Rotterdamse resp. Amsterdamse insteek van deze panellleden.
Achter de schermen selecteerde Nasim Hamidian vragen om voor te leggen aan Lex en Khalid. Ton van Oostrum maakte onder meer een reader ter voorbereiding en tekent voor deze impressie.
Poll: De definitie die het RIVM geeft van risicogroepen, is te strikt ingeperkt voor het domein van arbeid en gezondheid.
De deelnemers waren verdeeld, als boven gemeld. Khalid meldde voorstander te zijn van een strikte duiding van risicogroepen voor corona. Anders ontstaan verwarring en lastige discussie tussen werkgever en werknemer. Lex sloot in z’n reactie aan bij het genoemde voorbeeld van ‘gradaties’ bij astma. Vrijwel altijd is werk met astma mogelijk. De uitzondering is niet goed gecontroleerde astma, vanwege een scala aan redenen van medische complexiteit tot beperkt vermogen tot therapietrouw. Zo’n formulering van een risicogroep is, niet met zoveel woorden, smaller dan de RIVM-verwoording. Lex onderstreept dus het belang van maatwerk bij het wel of niet terugkeren naar de werkvloer. Allereerst tellen overleg en goed werkgever- en werknemerschap, maar als de twee er niet uit komen hoort een bedrijfsarts beschikbaar te zijn voor advisering.
Verdere discussie wijst op mogelijke knelpunten:
– bezorgdheid, angst van de mensen kan een nog grotere last zijn dan de aandoening zelf; Khalid beklemtoont dat de werkgever daar debet aan kan zijn
– het openbaar vervoer naar en van werk lijkt momenteel nog geen bottleneck, maar bij grotere drukte kan dat anders komen te liggen.
Lex wilde verder kansen benadrukken. In zijn ziekenhuis is gebleken dat artsen vanuit huis werkend goede poliklinische spreekuren kunnen houden, met uitzondering van psychische aandoeningen. Thuiswerk zal meer algemeen aanvaard worden. Zo geeft de coronacrisis waarschijnlijk ook weer nieuwe opties voor arbeidsinschakeling van astmalijders.
Khalid wijst op risico’s. Een bitter voorbeeld is het thuiswerk voor call centers, waar werkgevers kosten afwentelen op de mensen die thuis moesten werken – een onverenigbare opgave als er ook nog kinderen in huis zijn. Khalid en Lex zijn het eens dat de werkgever zijn kostenbesparing door thuiswerk tenminste deels moet inzetten voor vergoedingen en voorzieningen voor de thuiswerkers.
Poll: Beleid specifiek voor risicogroepen (strikt 1,5 meter afstand of anders thuis werken) is onvermijdelijk om hen te beschermen én arbeidsorganisaties te laten draaien.
Ook hier was er geen overwegende meerderheid voor of tegen de stelling. Lex steunde de stelling niet: 1,5 meter afstand houden is voor iedereen belangrijk. Daar moet je consequent in zijn. Hij noemde het voorbeeld van een vergaderzaal in zijn instituut. In plaats van 20 stoelen staan er 8. De 12 overige zijn weg, zo komen mensen niet in de verleiding toch met meer personen te vergaderen. De Inspectie zou handhaving moeten inzetten als de 1,5m systematisch geschonden wordt. De besparingen van een werkgever door thuiswerk zijn ook te benutten voor aanpassingen daartoe op de werkvloer, vinden zowel Lex als Khalid.
Sommige economen claimen dat de 1,5m maatregel niet eens nodig is als risicogroepen als 55- of 60-plussers niet op de werkvloer komen. Lex wijst zo’n algemene regel resoluut af: leeftijd is een slechte voorspeller van gezondheidsproblematiek. De buschauffeur van 25 jaar loopt meer risico dan de machinist van 60 jaar.
Omvang
Maatwerk is dus dé insteek voor terugkeer van kwetsbare mensen op de werkvloer. Er gaan diverse getallen rond over het volume werknemers die dat zou betreffen. Schattingen over mensen met een of meer chronische aandoeningen lopen uiteen van 20 tot 50% van de beroepsbevolking. Lex houdt het op het eerste getal. Zijn vakgroep koppelt gegevens over medicijngebruik aan data van het CBS; vooralsnog blijkt 20% van de 30-jarigen voortdurend medicijnen te gebruiken, met de leeftijd stijgt dat. Hij benadrukt dat medicijngebruik weliswaar op een gezondheidsissue duidt, maar dat deze mensen meestal geen beperking voor werken ervaren. Van de astmalijders heeft naar zijn idee maar 10% beperkingen.
Slotvraag aan panel: hoe bereik je een duurzame positie van kwetsbare mensen in werk?
Khalid beklemtoont het belang van goed werkgeverschap, het toepassen van maatwerk. Lex memoreert hoe hij als werkgever mensen met een zogeheten ‘afstand tot de arbeidsmarkt’ aantrok. Twee van de drie zijn uiteindelijk in een vaste baan gekomen. “Gewoon doen”, aldus Lex op z’n Rotterdams.
Op YouTube staat de opname van het webinar, extene link https://www.youtube.com/watch?v=DxVFARdlrjs&feature=youtu.be
Download Reader Kwaliteit op Maat Reader webinar 24-6-20 kwetsbaren en werk
Download vragen gesteld tijdens webinar en reacties op meedenkvraag, 200624 Vragen KOM webinar & reacties meedenkvraag
Link naar Leidraad Sociaal-medische begeleiding, document van Ernst Jurgens, bedrijfsarts, https://nvab-online.nl/content/leidraad-smb-van-werkenden-met-gezondheidsklachten-terug-naar-werk-covid19