Vele duizenden patiënten verdienen aandacht van de arbosector
“Bijna tienduizend postcovidpatiënten arbeidsongeschikt” kopte de Volkskrant op haar voorpagina van 31 oktober 2024. Dit blijkt nog maar een fractie van postcovidproblematiek. Een raming van het Maatschappelijk Impact Team kwam uit op enkele miljarden euro’s maatschappelijke kosten. Voor de arbosector zijn er ook indringende aandachtspunten.
Ongrijpbare ziekte
De krant publiceert UWV-cijfers tot en met augustus 2024. In de WIA stroomden in
– 9.746 werknemers met postcovid als eerste diagnose,
– 1.246 werknemers met postcovid als nevendiagnose.
Journalist De Visser noemt berekeningen van verzekeringsarts/onderzoeker Jim Faas: dit kost jaarlijks zeker 200 miljoen aan uitkeringen.
Ook meldt de krant dat bij steunorganisatie C-support 32.000 patiënten geregistreerd staan, terwijl zich elke maand nog zo’n 300 nieuwe patiënten melden. “De meest dramatische ziektegevallen dateren uit de eerste golf, uit de periode voor de vaccinaties, maar er worden nog altijd mensen langdurig ziek, vaak na een milde infectie”, aldus huisarts Olde Lohuis van C-support; “Ik ken jonge mensen die al vier jaar op bed liggen. Ze voelen zich niet gehoord en niet gezien. Ze hebben een ongrijpbare ziekte waarvoor artsen nog geen oplossing hebben.”
Het Volkskrantartikel verscheen de dag vóór de opening van de drie eerste expertisecentra voor mensen met ernstige klachten door postcovid. De krant onderstreepte zo het belang van de centra, waarvan er meer volgen. Aanvankelijk had het kabinet Rutte-III er geen geld voor willen vrijmaken, op de valreep (juni 2023) deed het dat wel.
Reacties
Jim Faas plaatste het artikel op zijn LinkedIn-pagina, en schreef: “Dit zou meer dan genoeg reden moeten zijn om flink veel meer (dan nu) te investeren in onderzoek en naar potentieel effectieve behandelingen; jammer wel dat eerst de kosten worden benoemd, en niet de impact op de levens van patiënten en hun naasten.”
Enkele van de commentaren op die LinkedIn-pagina zijn de volgende.
– (Een arts-onderzoeker:) “En dit is natuurlijk een topje van de ijsberg. Ik ben al 4 jaar ziek,
maar word niet meegeteld.
Heb de eerste jaren nog parttime gewerkt en kan pas van de zomer WIA aanvragen.
Verder alle studenten, gepensioneerden, anderszins niet werkenden, zijn niet meegeteld.”
– (Een huisarts:) “En dan zijn de mensen die door het UWV onterecht niet geloofd worden
en de mensen met een eigen arbeidsongeschiktheidsverzekering niet eens meegeteld.”
– (Een verzekeringsadviseur:) “Niet investeren in onderzoek en behandelingen die de klachten
verminderen/oplossen is economisch gezien dom ..”.
Veel meer ernstige zaken
Het Volkskrantartikel, ter grootte van een derde pagina, linkt in de digitale versie naar meer gegevens. Opmerkelijk is een document met schattingen en voorbeeldberekeningen over maatschappelijke kosten. Dat blijkt een bijlage bij een advies van het Maatschappelijk Impact Team in juni 2023.
Dit MIT zag aanleiding ongevraagd te adviseren. Immers, van de 1,3 miljoen mensen in Nederland met long covid*, is er een wezenlijk deel dat door klachten ernstig beperkt wordt in deelname aan de samenleving. Met Brits onderzoek schatte het MIT dat het in ons land om zo’n 90.000 mensen gaat. De impact van langdurige, ernstige klachten is ontwrichtend voor hen en vaak ook hun omgeving,.
Perceptie: boosheid over (niet) optreden
Het MIT liet internetenquêtes** uitvoeren. Daarin en in gesprekken met de praktijk zag het MIT veel wantrouwen, verontwaardiging en boosheid van mensen met long covid: over het (niet) optreden van de overheid. Zorgen bleken ook bij patiënten- en werknemersorganisaties die hen vertegenwoordigen, en bij zorgverleners. “Er heerst een breed gedeeld gevoel dat long covid door de rijksoverheid is ontkend en dat er te weinig begrip is voor mensen met long covid.”
In de enquêtes waren er nauwelijks mensen die problemen van covid aan de getroffenen zelf toeschreven of meenden dat ‘het tussen de oren zit’. Zes op de tien respondenten vonden dat covid meer begrip en erkenning verdient. Bij medisch kwetsbare mensen was dat zelfs acht op de tien.
Mensen die zelf long covid hebben of hadden, of zo’n persoon in hun omgeving kennen, schatten in meerderheid de gevolgen ervan negatief in.
Ziekteverzuim
De ramingsbijlage bij het MIT-rapport becijferde dat long covid patiënten 10,5 werkdagen per jaar verzuimen. Daarnaast noemde het rapport 8,4 dagen verlies door verminderde capaciteit; het labelt dat (enigszins ongelukkig) als grijs verzuim. Al met al was er volgens het MIT 4,6 miljard euro maatschappelijke kosten te calculeren.
WIA schiet tekort
Het MIT constateerde dat de WIA voor postcovidpatiënten knelpunten bevat. “Dat betreft in ieder geval de grens van 65% verdienvermogen, de ongelijke uitkomst voor beroepen met een hoog en laag inkomen, en het onderscheid tussen tijdelijke en permanente arbeidsongeschiktheid.”
KoMclusie: mogelijk (tien)duizenden postcovidpatiënten op werkvloer
Bij de schattingen van het MIT medio 2023 zijn vraagtekens te plaatsen, inmiddels waarschijnlijk forse vraagtekens. Dat doet niets af aan een essentieel gegeven: ongetwijfeld zijn er postcovidpatiënten met beperkingen, vele duizenden zo niet enkele tienduizenden, die nog op een of andere wijze (proberen te) werken. Het past werkgevers en de arbosector uiterst alert te zijn wat betreft arbeidsomstandigheden, werkaanpassing en verzuimpreventie bij deze mensen, en uiterst alert wat betreft begeleiding van ziekteverzuim. Het past allen, minister Van Hijum voorop, in het vervolg op het Octas-rapport aandacht te geven aan het genoemde tekort schieten van de WIA.
* In dit artikel worden de termen long covid en postcovid (met of zonder spatie) door elkaar gebruikt; dit als gevolg van het zo letterlijk mogelijk volgen van de gebruikte bronnen. Het MIT gebruikt vnl. de term long covid, maar licht toe dat dat gelijk staat aan “post covid”
** Met het LISS, waarin zo’n 5000 huishoudens deelnemen, uit alle lagen van de Nederlandse bevolking. Het staat voor Langlopende Internet Studies voor de Sociale wetenschappen.